Kan Dolaşımı

• Küçük Kan Dolaşımı: Kalp ve akciğer arasında, kanın temizlenmesini sağlamak amacıyla gerçekleşen dolaşımdır.
• Büyük Kan Dolaşımı: Kalpten pompalanan kanın vücut içerisindeki dolaşımıdır. Kalp ve tüm vücut arasında olur. Besinlerin ve oksijenin hücrelere taşınması ile atıkların boşaltım sistemi organlarına iletilmesidir. Karaciğer dışındaki her organın bir atardamar bir toplardamar girişi mevcuttur. Aort atardamarı kalpten çıktıktan sonra kollara ayrılarak çeşitli organlara gider. Organ girişinden sonra kılcal damar halini alır ve madde alışverişi mümkün hale gelir. Doku ve organlarda açığa çıkan atıklar ve karbondioksit, toplardamarlar yardımıyla tekrar kalbe ulaştırılır. Küçük kan dolaşımı sonrasında gerçekleşir.

Kan

Kan plazması, kan dokusunun temel malzemesi olarak su, plazma proteinleri ve iyonlardan oluşur. Kan hücreleri alyuvarlar, akyuvarlar ve trombositlerdir.

Alyuvarlar, yapılarında hemoglobin bulundurarak kana kırmızı renk verirler. Yenilenemeyen ve bölünerek çoğalamayan hücrelerdir. Üretimleri eritopoietin hormonu tarafından düzenlenir. 

Akyuvarlar ise renksiz ve hareketleri aktif olan hücrelerdir. Antikor üretimi ve fagositoz ile vücudun savunmasında rol oynarlar. Kemik iliğinde ve lenf düğümlerinde üretimleri sağlanır. Bölünerek kendilerini yenileyemezler. Çocuklarda sayıları daha fazladır ve enfeksiyon durumlarında sayıları artar. Karaciğerde ve dalakta parçalanırlar.

Trambositler yani kan pulcukları kanın pıhtılaşmasında görevli yapılardır. Yaklaşık 10 gün süren ömürleri vardır ve dalak ve karaciğerde parçalanırlar.  Kan kaybı yaşandığında sayıları artar. Bu hücreler tromboplastin salgılayarak kanın pıhtılaşmasını ve hasar gören damar çeperinin onarılmasını sağlarlar. Kan damarlarında ve dokuda zedelenme, yaralanma olduğunda kan kaybı gerçekleşir. Bu durumda trambositlerin sayısı artar ve yaralanan bölgeye gelir. Bir nevi tıkaç görevi gören bu kan hücreleri sayesinde kanın pıhtılaşması ve kan akışının durdurulması sağlanır. Trombositlerden ve yaralanan damar çeperinden tramboplastin salgılanır.

Kalp

Kanın pompalanmasını ve bu sayede vücuda ulaşmasını sağlayan ve dolaşım sisteminin en temel organı kalptir. Kirli ve temiz kanın karışmaması sayesinde vücuda daima oksijen bakımından zengin yani temiz kan pompalar. Kalp iki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere 4 bölümden oluşur. Sağ karıncık ve sağ kulakçıkta kirli kan, sol kulakçık ve sol karıncıkta temiz kan bulunur. Karıncıklara atardamar, kulakçıklara da toplardamar bağlıdır. Miyokard kasının kasılıp gevşemesi ile kalp çalışır. Ritmik olarak kulakçıklar ve karıncıklar birbirine zıt olarak çalışır. Kalp vücut dışında da beyinden bağımsız olarak çalışmaya devam edebilir. Çalışma prensibi sadece beyinden gelen uyarılarla sınırlı değildir.

Kalbin çalışmasını sinirler, hormonlar, kandaki karbondioksit miktarının artması, sıcaklık ve kimyasal maddeler (alkol, ilaçlar, iyonlar vb.) etkiler.

Damarlar

Kanı kalpten vücuttaki dokulara ve sonrasında yine kalbe ulaştırmak için görevli yapılardır.

Atardamar kalpten pompalanan temiz kanı vücudun her köşesine dağıtan damardır. Tek katlı yassı epitel, düz kas ve bağ dokudan oluşan üç katlı yapıdadır. Kan akış hızı ve kan basıncı en çok atardamarda yüksektir. Kapakçık bulunmaz. Toplardamar oksijen seviyesi düşük ve atıklı olan kanı vücuttan toplayarak tekrar kalbe iletmekle görevlidir. Çapı en geniş olan damarlardır. Kılcal damar, atardamar ve toplardamarlar arasında yer alan çapları en ince olan damarlardır. Tek katlı epitel tabakasından oluşurlar. Görevleri kan ve doku hücreleri arasındaki besin ve oksijen geçişini sağlamaktır.

Lenf Dolaşımı

Balıklar dışındaki omurgalı canlılarda kan dolaşımının yanı sıra lenf dolaşımı da vardır. Lenf dolaşımı akyuvar üretilerek vücudun savunma mekanizması oluşturmasında rol oynar. Kılcal damarlardan sızan kanın tekrar kan dolaşımına katılmasını sağlar.

• Lenf: Akyuvar bulunmadığı için lenf sıvısı renksizdir. Kan damarlarına ulaşmayan doku sıvıları lenf damarlarına geçerek bu yapıyı oluşturur.
• Lenf Düğümleri: Dolaşım sisteminin lenf damarları ile birleştiği vücut bölgelerinde yer alan hücre kesecikleridir. İnsan vücudunda boyun, koltuk altı ve kasık bölgesinde bulunur. Vücuda yoğun bakteri girmesi halinde bakteriler bu keseciklere ulaşır ve lenf düğümleri şişer. Bu yapılarda lenfositler üretilir.
• Lenf Damarları: Toplardamar ve kılcal damar şeklinde yapıları bulunur. Lenf sıvısının hareketini ve iletimini sağlamakla görevli yapılardır. Lenf toplardamarında bulunan kapakçık sayesinde lenf sıvısının geriye doğru akması engellenir. Kan kadar yüksek basınçlı ve hızlı bir dolaşım sağlamazlar. Çünkü kalp atımı ile değil negatif emme basıncı ile dolaşımı sağlanır.