Konu Anlatımı - Konu Anlatımı ve sosyal içerik platformu

İnsan her ne kadar inanılmaz buluşlar yapmış, imkânsız görünen şeyleri elde etmiş olsa da evrende var olan enerjiyi yok edemez, yoktan da enerji meydana getiremez. Bu enerjinin korunumu yasası olarak bilinir. Enerji elde etmek için başka enerjileri dönüştürmek gerekir, doğal süreçlerde ve yapay sistemlerde bunun çokça örneği görülebilir.

Güneş’te meydana gelen nükleer reaksiyonlarda oluşan elektromanyetik enerji tüm uzaya yayıldığı gibi Dünya’ya da ulaşır. Ulaşan bu enerji bitkilerin fotosentez yapımında kullanılarak biyokütle enerjisine dönüşür. Besin zinciri içerisinde diğer canlıların hücrelerinde ısı, hareket vb. diğer yaşamsal reaksiyonların oluşumu için gereken enerjiye dönüşür.

Enerji Döngüsü ve Korunumu

Otomobillerde, yakıtın motor içerisindeki yanma reaksiyonu sonucu oluşan kimyasal enerji öncelikle hareket ve ısı enerjisine dönüşür. Hareket enerjisi de başka düzenekler yardımıyla elektrik, ses vb. enerjilere dönüşür.

Bir sistemin herhangi bir andaki enerjisinin büyüklüğü toplamda ne kadar ise, ilerleyen anlarda da toplam enerjisi değişmeyeceğinden, enerji dönüşüm denklemleri yazılarak ilgili enerjiler hesaplanabilir.

Basit bir enerji dönüşümü örneği olarak barajda üretilen elektrik enerjisinin saç kurutma makinesine kadar olan yolculuğu verilebilir. Nehrin önüne yapılan baraj seti ile suyun yükseltilmesi yer çekimi potansiyel enerjisinin artması sağlanır. Yüksekten akıtılan suyun kinetik enerjisiyle elektrik türbini döndürülür ve elektrik enerjisi üretilir. Elektrik enerjisi iletken hatlarla evlere dağıtılır, duvardaki prize takılan fiş ile saç kurutma makinesine alınan elektrik enerjisi kızdırıcı direnç tellerinde ısı enerjisi ve pervanede hareket enerjisine dönüşür.

(Yer çekimi potansiyel enerjisi → Kinetik enerji → Elektrik enerjisi → Isı+Kinetik enerji)

Enerji Korunumu, Dönüşümleri

Canlılar ve Enerji

Canlılığın sürmesi solunum olayı ile mümkündür, uzun süre solunum yapmayan bir canlı, canlı olmaktan çıkacaktır. Solunum olayı da hücre içinde gerçekleşen enerji üretme reaksiyonudur. Besinlerin molekül yapısındaki kimyasal bağ enerjisi hücre içi reaksiyonlarla ısı, hareket gibi diğer ihtiyaç duyulan enerjilere dönüştürülür.

Bir canlı hiç hareket etmese bile hücre faaliyetlerini sürdürmek, dokuların kasılıp gevşemesini sağlamak ya da vücut sıcaklığını belli bir düzeyde tutmak için enerjiye ihtiyaç duyar. Mutlak dinlenme anında uyanık olarak harcanan enerji anlamına gelen “bazal metabolizma” bunu ifade etmektedir. Efor gerektiren durumlarda hareket enerjisini karşılamak için tüketilmesi gereken besin miktarı da artar. Besinlerden alınan enerji miktarını belirtirken kullanılan birim kaloridir. Yaşlara ve cinsiyete göre günlük ortalama enerji ihtiyacı değişiklik gösterir.

Yaş	Erkek (cal/gün)	Kız (cal/gün)
2	1360	1250
4	1720	1670
6	2010	1900
8	2260	2110
10	2500	2300
12	2700	2400
14	2900	2500
16	3050	2420
18	3100	2270
Yetişkin	3000	2200

Yaşlara ve cinsiyete göre günlük ortalama enerji ihtiyacı

Yaş, cinsiyet, aktivite vb. faktörler günlük gereken enerji miktarını belirlemede etkilidirler. Aşağıdaki tabloda bazı besinlerin enerji değerleri ile bu besin enerjilerinin verilen aktivite seçeneklerinde ne kadarlık bir sürede tüketilebileceği belirtilmiştir. Besinlerin kalori değerini bilerek dengeli bir beslenme programı oluşturulabilir ve fiziksel aktiviteler planlanabilir.

Besin Adı	Miktar	Enerji Değeri (kalori)	Yavaş Yürüyüş (dk)	Hızlı Yürüyüş (dk)	Futbol (dk)	Bisiklet (dk)	Yüzme (dk)
hamburger	ekstra büyük boy	660	118	81	73	141	71
patates kızartması	büyük boy kutu	410	73	50	45	88	44
mısır cips	büyük boy (88 g)	436	50	34	31	60	30
kola	kutu (300 ml)	149	27	18	16	32	16
gazlı portakal içeceği	kutu (330 ml)	112	20	14	12	24	12
poğaça (peynirli)	1 adet (50 g)	185	33	23	20	40	20
kaşarlı tost	2 orta boy tost ekmeği ile	240	43	29	26	51	26
profiterol	1 porsiyon (200 g)	416	74	51	46	89	45
yaş pasta	1 orta boy dilim	395	71	48	43	85	42
sebze çorbası	orta boy kepçe (210 g)	90	16	11	10	19	10
şehriye çorbası	orta boy kepçe (200 g)	115	21	14	13	25	12
ayran	1 bardak (200 ml)	70	13	9	8	15	8
çay	(2 şekerli) küçük çay bardağı	20	4	2	2	4	2
haşlanmış yumurta	1 tam	70	13	9	8	15	8
pekmez	1 tatlı kaşığı (5 g)	20	4	2	2	4	2
baklava	1/2 porsiyon (80 g)	240	43	29	26	51	26
komposto	1 orta boy kase (230 g)	200	36	24	22	43	21

Bazı Besinlerin Enerjilerinin Aktivitlerle Harcanma Süreleri

Enerjinin Korunumu ve Enerji Dönüşümü içeriği Konu Anlatımı sitesinden alıntıdır.