Vücuttaki her mekanizmanın, organların ve dokuların canlılığını koruması ve işlevlerini yerine getirebilmesi için beslenmeye ihtiyaç duyulur. Canlıların en ilkel ve temel ihtiyaçlarının başında beslenme gelir. Alınan besinlerin vücut için kullanılabilir hale gelmesini ve parçalanmasını sağlayan sisteme sindirim sistemi denir.

Sindirim çeşitleri besinleri parçalama biçimlerine göre ikiye ayrılır. Bunlar fiziksel (mekanik) ve kimyasal sindirimdir. Mekanik sindirimde besinler küçük parçalara ayrılır. Bu sindirim şeklinde enzimler görev yapmaz. Kimyasal sindirimde ise enzimler ve su yardımı ile besinler monomerlerine dek ayrılır.

Sindirim çeşitleri gerçekleştiği yere göre de ikiye ayrılır. Bunlar hücre içi ve hücre dışı sindirimdir. Hücre içi sindirimde endositozla hücreye alınan besinler besin kofulu içinde lizozom yardımı ile ayrıştırılıp sindirilir. Hücre dışı sindirimde ise hücre dışındaki enzimlerle besinlerin ayrıştırılması ve sindirilmesi hücre dışında gerçekleşir.

Sindirim Sistemi Özet

İnsanlarda Sindirim Sistemi Organları

• Sindirim sistemi organları: Ağız, yutak, yemek borusu, mide, bağırsaklar ve anüstür.
• Sindirime yardımcı diğer organlar: Karaciğer, tükürük bezi ve pankreastır.

Ağız

Dişler, dil ve tükürük bezleri ile hem kimyasal hem de fiziksel sindirimin başladığı organdır. Ağızdan alınan besinler dil ve dişler yardımı ile küçük parçalara ayrılır. Aynı zamanda tükürük bezleri yardımı ile kimyasal sindirim gerçekleşir. Ağız pH’ı nötrdür.

Yutak

Ağızda sindirim başladıktan sonra besinler yutağa gönderilir. Yutak ağız ile yemek ve soluk borusu arasında kalan bölgede yer alır. Ağızdan gelen besinlerin soluk borusuna kaçmasını engellemek gibi hayati bir görevi vardır. Ağızdan gelen besinler yutaktan geçerek yemek borusuna iletilir.

Yemek Borusu

Yutaktan gelen besinler yemek borusuna iletilir. Yemek borusu bu besinleri mideye iletmekle görevlidir. Burada herhangi bir sindirim gerçekleşmez. Düzenli kasılıp gevşeme hareketleri ile yutma kontrol edilir ve besinler mideye iletilir. BU kasılıp gevşeme hareketleri sonucu besinlerin hareketi mide yerine ağza doğru gerçekleşirse kusma olayı meydana gelir.

Mide

Endokrin ve ekzokrin bez özelliği olan ve sindirim sisteminin önemli bir kısmını oluşturan organdır. Bu organda fiziksel ve kimyasala sindirim yapılır. Besinler midenin kasılıp gevşeme hareketleri ve mide öz suyu sayesinde sindirilir. Kimyasal sindirim sadece proteinler için yapılır. Bu kimyasal ve fiziksel sindirim olayları vagus siniri ve gastrin hormonu ile kontrol edilir. Midede bulamaç haline gelen besinler ince bağırsağa iletilir.

İnce Bağırsak

Mide gibi hem endokrin hem ekzokrin bez özelliği taşıyan bir organdır. Duedonum, jevenum ve ileum olmak üzere 3 kısımdan oluşur. Duedonum yani onikiparmak bağırsağı sindirimin en yoğun olarak gerçekleştiği bölgedir. Burada kana sağlanan sekretin, enterogastrin ve kolesistokinin sonucunda mide, karaciğer, pankreas ve safra kesesi uyarılır. Diğer bölümler olan jejenum ve ileumda sindirim ve emilim yapılır. Sindirim enzimleri bol miktarda salgılanır.

Kalın Bağırsak

Sindirim enzimi bulunmaz, mukus üretimi fazladır. Burada vitamin, su ve minerallerin emilimi gerçekleşir. Kalın bağırsağın sonlandığı yer rektumdur. Anüs, rektumun vücut dışına açılan bölümüne denir.

Sindirim Sistemine Yardımcı Diğer Organlar

Tükürük Bezi

Tükürük bezi kulak altında, dil altında ve çene altında olmak üzere üç çiftten oluşur. BU bezlerde salgılanan tükürük, kanallar ile ağza ulaşır. Tükürük sıvısı içinde amilaz enzimi bulunur. Bu enzim sayesinde karbonhidratların kimyasal sindirimi gerçekleşir. Aynı zamanda tükürük sıvısında bulunan lizozim enzimi sayesinde ağızdaki mikroorganizmalar etkisiz hale getirilir.

Karaciğer

Safra adı verilen sıvı yardımı ile sindirime yardımcı olan bir organdır. Karaciğer kanalı ile safra kesesine gönderilerek safranın depolanması sağlanabilir. Safra sadece yağların fiziksel sindiriminde yardımcı olan bir salgıdır.

Pankreas

Mide ve onikiparmak bağırsağı arasında yer alır. Glukagon ve insülin hormonları salgılar ve kan şekerini düzenler. Sindirime yardımcı pankreas suyu üretir ve bu sıvı onikiparmak bağırsağında sindirime katkı sunar.

Besinlerin Emilimi

Vitaminler, mineraller ve suların emilimi için herhangi bir işleme ihtiyaç duyulmaz.  Bunun yanında yağ, protein ve karbonhidratlar hidroliz edilir ve monomer haldeyken emilim gerçekleşir. Besin emilimlerin asıl gerçekleştiği organ ince bağırsaktır. İnce bağırsağın yüzeyinde yer alan villuslar sayesinde emilim yüzeyi artar. Ancak ince bağırsak haricinde ağız ve midede de bazı zehirler, bazı ilaçlar, alkol, hormon ve iyon gibi maddelerin emilimi yapılabilir.